Bu çalışmanın amacı 19. ve 20. yüzyıllarda Anadolu toprakları üzerinde tecrübe edilen salgın hastalıklar, deprem, yangın, kıtlık/açlık ve sert iklim koşulları gibi afet olaylarının izini sürmek ve bu süreçlerde toplumun en savunmasız gruplarını oluşturan çocukların hayatta kalma çabalarını devlet-okul-toplum bağlamında incelemektir. Bu çalışma, temel aldığı felsefeye, bakış açısına göre nitel, veri toplama tekniklerine göre belgesel (doküman), kullanılan verinin özelliğine göre ikincil (tepkisiz), amacına göre temel bir araştırmadır. Bu araştırmada var olan durum çeşitli yönleri ile incelendiği için tarama modelindedir. 19. ve 20. yüzyılda Osmanlı Devleti topraklarında yaşanan felaketlere dair belgeler doküman analizi ve ikinci düzey tümevarım analizi teknikleri ile analiz edilmiştir. Bu analizler pedagojik ve sosyo-kültürel analizlerdir. Felaketlerin tarihi, pedagojik, kültürel ve sosyolojik arka planını aydınlatma amacını taşımaktadır. Araştırma sonucunda, 19. ve 20. yüzyıllarda Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’nde başta salgınlar olmak üzere afetlerden genellikle en fazla çocuklar ve yoksulların etkilendiği, devlet mekanizmasının zaman zaman yetersiz kalmasına rağmen gerek devlet okullarının gerekse özel (yabancı) okulların bu süreçlerde aktif rol aldığı ve özellikle çocukların ve okul süreçlerinin en az etkilenmesine yönelik toplumda aydınların fikir bazında da olsa teşvikleriyle farkındalık oluşturulmaya çalışıldığı anlaşılmaktadır. Çocukların her ne şart altında olursa en az etkileneceği bir sistem kurmak ve çocukları bu süreçlerde normalden daha fazla koruyucu bir düzen inşa etmek hep önemli olmuştur; gelecekte de önemli olmaya devam edecektir.
Cite this article as: Padem, S. (2022). Salgın, Savaş, Kıtlık ve Felaketler Sarmalında Anadolu’da Çocuk ve Okul. HAYEF: Journal of Education., 19(1), 1-8.